JAK ROZWIJAĆ MOWĘ DZIECKA?

 

Rodzice już od momentu narodzin dziecka mogą stworzyć mu optymalne warunki do harmonijnego rozwoju mowy.

Rodzina daje malcowi wzory wymowy, które dziecko będzie naśladować.
Dlatego tak ważne jest, aby były to wzory właściwe.

Oto najważniejsze wskazówki, które pomogą rozwijać słownictwo dziecka i kształtować jego wymowę: 

•    Mów do dziecka już od pierwszych dni jego życia.

Sytuacjami sprzyjającymi inicjacjom słownym są chociażby czynności pielęgnacyjne wykonywane przy maluszku. Opowiadając dziecku, niejako komentując takie sytuacje („

A teraz mama nakarmi..”, „O  mój  Kubuś się śmieje.. „) dajemy dziecku wzorzec komunikacyjny, który niebawem sam będzie wykorzystywał.

Ważne jest, aby w obecności dziecka wypowiadać się w sposób staranny i prawidłowy z odpowiednią modulacją głosu.

W okresie niemowlęctwa ważne jest też czytanie i muzyka.

Mowa jest rytmiczna , dlatego muzyka, w której też jest rytm, ma tak dobroczynny wpływ na nią (czasami  w terapii stosuje się metodę logorytmiki - uwrażliwia na rytm, melodię, tempo).

•    Unikaj lub ogranicz podawanie dziecku smoczka
(niestety widzimy  2-3 letnie dzieci ze smoczkiem w ustach, które nawet usiłują z nim mówić! – w konsekwencji wady zgryzu, wymowa międzyzębowa).

Zwracaj uwagę, by dziecko nie ssało również palca.

•    Obserwuj , czy maluch reaguje na dźwięki z otoczenia.
Prawidłowo działający słuch jest podstawa prawidłowego rozwoju mowy.
Śpiewaj dziecku, a później, gdy już sam śpiewa, to  śpiewaj z nim.

•    Obserwuj, czy dziecko nie ma problemów ze ssaniem.
Mogą występować anomalie w budowie jamy ustnej, np. zbyt wysoko wysklepione podniebienie, skrócone wędzidełko podjęzykowe.

Zdarza się, że język jest wręcz przyrośnięty do dna jamy ustnej i bardzo ważna jest wczesna interwencja chirurgiczna.  

Zbyt późne podcięcie wędzidełka (a nie zawsze można i uda się go rozciągnąć), powoduje, że mięśnie odpowiedzialne za podnoszenie języka są osłabione, pojawiły się już złe nawyki w mowie.

Dziecko nie jest w stanie prawidłowo wymawiać głosek , które wymagają wysokiego podniesienia przodu języka (sz,ż, cz, dż, r,l, t,d,n). Jeśli je realizuje, to w niewłaściwy sposób. 

•    Nie podawaj zbyt długo pokarmów zmiksowanych, półpłynnych.
Intensywny odruch żucia pojawia się po 4 m.ż. i wtedy należy już   podawać dziecku  pokarm z łyżeczki.

Dziecko powinno samo ściągnąć jej zawartość do środka jamy ustnej (nie wycieramy jej o górna wargę, bo wykonujemy całą pracę za maluszka).  

Musi mieć okazję poćwiczyć wargi i ruchy żujące.

To zaprocentuje właściwym napięciem mięśniowym i dobrą sprawnością narządów artykulacyjnych.  

•    Kiedy dziecko już zacznie mówić wykazuj zainteresowanie jego wypowiedziami.
Nie należy tłumić jego skłonności do mówienia uwagami i obojętnością.
Nie przesadzajmy tez z mówieniem do dziecka, nie zalewajmy go potokiem słów.
Zdarza się, że dzieci są wręcz zagadywane i nie mają czasu na odpowiedź.

Chcemy przyspieszyć odpowiedź i wyręczamy w tym dziecko (zwłaszcza w obecności innych ludzi).
To tłumi jego chęć do mówienia, zaczyna się wypowiadać pojedynczymi słowami lub też unika kontaktów.

Dajmy dziecku czas na odpowiedź!
W sytuacji, gdy małe dziecko komunikuje swoją potrzebę gestem, np. palcem wskazuje coś, to nie pędźmy od razu po to,  tylko pozwólmy mu na  zakomunikowanie swoich potrzeb chociażby słówkiem „da”.

Wcześniej możemy w odpowiedzi na gest mówić „chcesz lalę? powiedz – daj .
Proszę to lala. .itp”  

Uczymy w ten sposób malucha, aby werbalizował swoje potrzeby. 

•    Unikaj języka dziecinnego (spieszczania)!
Dajemy dziecku w ten sposób niewłaściwy wzorzec, który ulega utrwaleniu i w konsekwencji mamy  wadę wymowy, wymagającą terapii.
Nie powtarzajmy  również błędnych wytworów językowych dziecka. 

•    Nie zmuszaj  do mówienia, zachęcaj.
Dostrzegaj nawet najmniejsze osiągnięcia, chwal dziecko.
Błędy językowe oczywiście należy poprawiać, ale dyskretnie, z wyczuciem.

Nie zmuszajmy dziecka do wymawiania zbyt trudnych dla niego głosek, bowiem może zacząć je zniekształcać.

Powstają wtedy błędne nawyki artykulacyjne, które trudno jest wyeliminować.

•    Opowiadaj, czytaj dziecku bajki, opowiadania, ucz wierszyków na pamięć.
Rozmawiaj o ich treści, stwarzaj okazje do wypowiedzenia tego, co czuje.
Baw się w różne zabawy i gry językowe.

Samodzielnie układajcie zagadki, opowiadajcie historyjki obrazkowe, wymyślajcie ich dalszy ciąg.

Aranżujcie sytuacje, w których dziecko będzie mogło poznać nowe słownictwo ( wycieczka na dworzec kolejowy- pociąg, peron, kasa biletowa, maszynista).

•    Zadbaj, aby dziecko miało stały kontakt z rówieśnikami, czy to w przedszkolu, czy na placu zabaw, bowiem umożliwi mu to zdobycie nowych umiejętności językowych i pobudzi do mówienia w relacjach  z innymi osobami niż tylko domownicy, którzy rozumieją dziecko nawet bez komunikatów werbalnych.
 

•    Już nawet z małym dzieckiem można usprawniać motorykę narządów artykulacyjnych i oddechowych w formie zabaw, np.

- posmaruj dziecku miodem, nutellą, serkiem usta i poproś o zlizywanie z kącików ust, górnej wargi, dolnej, oblizanie ust (świetna zabawa dziecka z rodzicami);

-  pobaw się w rysowanie językiem po wewnętrznej stronie policzków, podniebienia, zębów;

- policz językiem (albo po prostu dotykaj nim) górnych, dolnych zębów;

- przyklej malutki kawałeczek  andruta do dziąsła za górnymi zębami i pobaw się w język, który jeździ windą - zdejmujemy czubkiem języka wafelek przy otwartych ustach- świetne ćwiczenie na pionizację języka i na dodatek smaczne!;

- dmuchaj z dzieckiem bańki, baloniki, dmuchaj na wiatraczki, piórka lub wycięte z bibułki różne przedmioty; itp.

•    Duże znaczenie dla rozwoju mowy ma ogólna motoryka dziecka.
Dostarczaj dziecku różnych aktywności, dbając również o rozwijanie zdolności manipulacyjnych, np. wkręcanie śrubek (ale tych przeznaczonych do zabawy typu Mały konstruktor), nawlekanie koralików, wrzucanie figur przez otworki, itp.

Jest to istotne, ponieważ w mózgu pole odpowiedzialne za ruchy precyzyjne dłoni jest blisko zlokalizowane pól związanych z nadawaniem mowy.

Dlatego mobilizując jeden układ pracujemy nad drugim.

•    Słuchaj, rozmawiaj z dzieckiem i uważnie obserwuj rozwój umiejętności komunikacyjnych dziecka, a w przypadku braku postępów lub nagłym regresie mowy  skonsultuj się ze specjalistą – lekarzem pediatrą lub logopedą.

Nie warto czekać z interwencją, bo może okazać się, że  będzie to stracony bezpowrotnie czas.

Możliwe, że konieczne będzie wykonanie badań dodatkowych, np. badań słuchu, neurologicznych.

A wcześnie podjęta terapia umożliwi dziecku wyrównanie deficytów lub ich zminimalizowanie.  

Rodzice są  najlepszymi obserwatorami swoich dzieci.

W każdej sytuacji , w dogodnym czasie, w formie zabawy mogą wspierać rozwój dzieci, a w przypadku konieczności podjęcia działań terapeutycznych są bardzo ważnym ogniwem w tym procesie. 

Drukuj