Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest m.in. sprawne działanie narządów mowy. Realizacja każdej głoski wymaga innego układu artykulacyjnego i innej pracy mięśni.

Ćwiczenia narządów artykulacyjnych mają na celu wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i podniebienia. Dziecko musi mieć wyczucie danego ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy, co jest wstępem do wywołania prawidłowej głoski i korygowania w ten sposób wadliwej wymowy.

W poprawę sprawności artykulacyjnej swojego dziecka mogą włączyć się rodzice poprzez systematyczne ćwiczenia w domu.  Ćwiczenia  te  prowadzone powinny być w formie zabawy i przynajmniej w początkowym okresie pod kontrolą wzrokową z wykorzystaniem lusterek.

Poniżej kilka przykładowych ćwiczeń:

Ćwiczenia języka:

  1. Wysuwanie języka- język wąski i szeroki. Kierowanie języka w kąciki ust: w prawo i w lewo – przy szeroko otwartych ustach.
  2. Unoszenie języka na górną wargę- język wąski i szeroki ( usta szeroko otwarte). Ćwiczenie wykonujemy bez pomocy dolnej wargi.
  3. Unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego.
  4. Dotykanie językiem zębów trzonowych górnych i dolnych. Dotykanie językiem poszczególnych zębów – po kolei.
  5. Język w przedsionku jamy ustnej, oblizywanie zębów( ruch okrężny). Oblizywanie warg ruchem okrężnym- usta szeroko otwarte.
  6. Mlaskanie czubkiem języka. Mlaskanie środkiem języka. Przyssanie języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
  7. Robienie z języka tzw. „ łyżeczki”- czubek języka i boczne krawędzie zadarte do góry.
  8. „ Kląskanie” językiem – jedzie konik.

Ćwiczenia warg:

  1. Szerokie otwieranie ust i zamykanie. Wysuwanie warg do przodu ( jak przy samogłosce u), rozchylanie warg ( jak przy samogłosce e). Ruchy wysuwania i rozchylania wykonujemy naprzemiennie.
  2. Złączyć wargi płasko. Rozciąganie warg przez cofnięcie kącików ust ( jak przy samogłosce i).
  3. Dmuchanie przez złączone wargi, lekko wysunięte do przodu; parskanie, cmokanie.
  4. Wymawianie samogłosek: i-u, a następnie a,e,u,i,o,y ( zachować tę kolejność).
  5. Naśladowanie ruchów przeżuwania przy złączonych wargach.

Zabawy artykulacyjne:

  1. Zabawa w „Sprzątanie buzi”:

Język sprząta podłogę – poruszanie czubkiem języka za dolnymi zębami;

Język odkurza ściany – poruszanie językiem po wewnętrznej ścianie policzków;

Język obmiata sufit –  przesuwanie językiem od górnych zębów w kierunku podniebienia miękkiego;

Język myje okna na piętrze – oblizywanie górnych zębów i na parterze- dolnych zębów;

Język wymiata kurz z rogów drzwi -kierowanie języka w kąciki ust;

Język myje drzwi – oblizywanie ust ruchem okrężnym;

Język trzepie dywan – „kląskanie” językiem.

  • Zabawa w żołnierza:

      Żołnierz melduje się – wysuwanie szerokiego, rozluźnionego języka;

      Baczność!- unoszenie języka na górną wargę;

      Spocznij!- język kierujemy na dolną wargę;

      Na prawo patrz!- kierowanie języka do prawego kącika ust; 

      Na lewo patrz!- kierowanie języka do lewego kącika ust

      Żołnierz dostał przepustkę- kląskanie językiem.

  • Zabawa w naśladowanie zwierząt:

Rybka- wargi ściągnięte i wysunięte do przodu, rozchylanie i zamykanie warg;

Świnka- zęby zwarte, usta zaokrąglone i wysunięte do przodu na kształt ryjka;

Małpa- językiem wypychamy dolną wargę;

Wąż- zęby zwarte, usta rozciągnięte, naśladujemy syczenie;

Konik- kląskanie językiem:

Hipopotam- nadymanie policzków.